Trabzon Protohistorik Dönem Arkeolojik Yüzey Araştırması (TYAP), Trabzon ilinin klasik anlatılara dayanan tarihini somut arkeolojik verilerle aydınlatmak, Klasik Çağ öncesine odaklanmak ve bölgedeki kronolojik boşlukları doldurmak amacıyla 2018 yılında bölüm öğretim üyelerimizden Doç. Dr. Hülya ÇALIŞKAN AKGÜL tarafından başlatılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izinleri ve üniversitemizin lojistik destekleri ile yapılan arazi çalışmalarında Trabzon şehir merkezinden ilçelerin kırsal kesimlerine kadar geniş bir coğrafya taranmış, daha önce bilinmeyen pek çok arkeolojik lokasyon tespit edilip kayıt altına alınmıştır.
Beş senelik çalışmaların sonucunda Trabzon’da insan varlığının düşünülenden daha eski olduğu ve en erken maddi kültür kalıntılarının tarihlemesinin Alt Paleolitik Çağ’a kadar indiği görülmüştür. Ayrıca tespit edilen mağaralarda bulunan yontma taş alet kalıntılarından hareketle bölgenin tarih öncesi çağlar açısından ciddi bir potansiyel taşıdığı anlaşılmıştır. Yüzey araştırmasından elde edilen veriler Paleolitik Dönem ile de sınırlı kalmamış Trabzon’un Erken Demir Çağı’ndan başlayıp Klasik Dönem ve Orta Çağ’a kadar devam eden arkeolojik alt yapısını gözler önüne sermiştir.
2023 yılında sona eren Trabzon Protohistorik Dönem Arkeolojik Yüzey Araştırması pek çok yeni bilgiyi ortaya koymakla birlikte Trabzon arkeolojisi ile ilgili güncel sorular sorulabilmesinin de önünü açmıştır. Bu nedenle önümüzdeki yıllarda Trabzon’da daha geniş kapsamlı arkeolojik çalışmaların yapılması planlanmaktadır.
